Ebrenn y'n Nos mis-Gortheren 2018
Tags: Ebrenn y'n Noskernewekastronomy18 Dec 2018 - MawKernewek
Here is a transcript of the Ebrenn y'n Nos (Sky at Night) segment for Radyo an Gernewegva. This was for July 2018, though I was a bit delayed in recording it, so it went out late near the end of the month:
Audio: anradyo.com/2018/07/27/rang390
Gwener yw y’n ebrenn gorthugher wosa an howl dhe sedha. Gwener yw an splanna taklenn y’n ebrenn wosa an howl ha’n loer. Y’n hav ma, hi yw y’n west po north-west isel y’n ebrenn wosa an howlsedhes.
Yma planetys arall y’n ebrenn ynwedh. Yow yw yn soth an ebrenn a-dro dhe dheg eur gorthugherweyth dhe dhalleth mis-Gortheren ha nebes a-varra diwettha y’n mis. Yth yw yn rannneves Libra, ha nyns yw ev pur ughel y’n ebrenn. Sadorn yw gweladow ynwedh, le splann ha diwettha y’n nos, isel y’n ebrenn yn rannneves Sagittarius. Orth kynsa mis-Gortheren, Sadorn o y’n soth a-dro dhe unn eur myttinweyth. Mes drefenn y dheklinyans yw pell dhe’n soth, a-dro dhe -22.5 a dhegreow, nyns yw ughel yn ebrenn diworth omma y’n hanter-bys north.
Meurth yw planet pur splann an hav ma. Mes soweth nyns yw Meurth pur ughel yn ebrenn nyneyl. Dhe dhiwedh mis-Metheven, y splannder o -2.2, an keth ha Yow, hag a wrug sevi dhe 23:37 ha bos ughella dhe 03:39. 15ves mis-Gortheren, y splannder yw -2.6 ha sevel dhe 22:45 ha bos ughella dhe 02:37 y’n myttin. An dydh pan hwra Meurth an splanna drefenn y bos an mohya ogas dhe’n norvys yn y resegva, yw 31a mis-Gortheren. War an jydh na, y splannder a vydh -2.8 ha sevel dhe 21:32 ha bos ughella dhe 01:13. Y’n termyn na, Meurth a vydh an tressa taklenn y’n ebrenn nos, wosa an loer ha Gwener.
Dell vydh usys, Yow yw splanna es Meurth, nyns yw yn fenowgh Meurth dhe gavoes moy a splannder es Yow, mes dhe diwedh mis-Gortheren yth yw. An reson yw dhe diwedh mis-Gortheren ma, Meurth yw y moyha ogas dhe’n norvys. Resegva Meurth yw hirgylghek, ha resegva an norvys yw ogas dhe gylgh. Drefenn an norvys yw nes dhe’n howl, an norvys a wra mos a-dro uskissa, ow kowlwul resegva yn 365 a dhydhyow. Meurth yw pella, hag ev a wra kowlwul resegva yn 687 a dhydhyow. Ytho, traweythyow an norvys a dremena dres Meurth. Henn a hwarvos pub 780 a dydhyow.
Pan vydh planet a-dal dhe’n howl y’n ebrenn, henn yw enebieth, hag an planet yw gweladow yn kres an nos. Drefenn an planet yw an moyha ogas yn y resegva dhe’n norvys, ev yw an prys y moyha splannder. Nyns yw pub enebieth Meurth par drefenn y eskresekter. Mars yw Meurth ogas dhe’n howl yn y resegva pan hwra an norvys y dremena, an pellder yw le, ha Meurth a dhiskwedh brassa ha splanna es dell vydh usys. An termyn ma, Meurth a wra bos 35.8 milvil a mildiryow, po 57.6 milvil a gilometrow a’n norvys dhe 31ves Gortheren.
War eneb Meurth, yma tewedh doust bras y’n termyn ma. Onan an gwandrellyow robotek war Meurth, ‘Opportunity’ yw yn mysk an tewedh, ha nyns yw possybl an wandrell oberi drefenn nag eus howlsplann dh’y nerthhe. Dell waytyav, y fydh sinell klywys diworto arta. https://mars.nasa.gov/news/8348/opportunity-hunkers-down-during-dust-storm/
Yma towlenn dhe NASA danvonn tro-askell dhe Meurth. Henn a wrussa bos kamm kynsa nowydh dhe dhenseth, drefenn na veu nevra jynn-nija war bys arall bythkweth. Gans an efanvos Mars 2020, y fydh tro-askell vyghan, ogas dhe 1.8 kilogram, braster kepar ha ‘pel medhel’ (ynter pel tennis ha peldroes) gans lownyow gevell kontrarosellek a wra trelya 3000 tro pub mynysenn. Henn yw degplek kevradh rosella tro-askell war an norvys, drefenn bos an ayrgylgh war Meurth tanowa. https://www.nasa.gov/press-release/mars-helicopter-to-fly-on-nasa-s-next-red-planet-rover-mission https://youtu.be/oOMQOqKRWjU
An efanvos Nihonek Hayabusa 2 a wra neshe an planetik Ryugu. Ev a wrug kemmer nebes skeusennow anodho seulabrys, hag an towlenn yw dhe besya y neshe ha tira yn mis-Gwynngala po mis-Hedra, kemmer sampel anodho ha’y dehweles dhe’n norvys yn mis-Kevardhu 2020.
https://spaceflightnow.com/2018/06/20/asteroid-ryugu-revealed-by-approaching-japanese-spacecraft/
An loerell Sentinel 5-P esa lonchys warlyna, usi ow mires orth an norvys dhe dhiskwedh myns a nebes gassow yn agan ayrgylgh, dre spektrometer golow a-wel ha golow isrudh. Y fydh usadow dhe vires orth defolans ayr, ow komprehendya karbon monoksid, oxsids nitrogen, sulfur dioksid ha methan. https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-44550091
https://www.esa.int/spaceinvideos/Videos/2018/06/Copernicus_highlights
http://www.esa.int/Our_Activities/Observing_the_Earth/Copernicus/Sentinel-5P/Copernicus_Sentinel-5P_releases_first_data
Audio: anradyo.com/2018/07/27/rang390
Ebrenn y’n nos mis-Gortheren 2018
Hav yw lemmyn, ha’n nosow yw berr, mes hwath yma taklow dhe weles y’n ebrenn.Gwener yw y’n ebrenn gorthugher wosa an howl dhe sedha. Gwener yw an splanna taklenn y’n ebrenn wosa an howl ha’n loer. Y’n hav ma, hi yw y’n west po north-west isel y’n ebrenn wosa an howlsedhes.
Yma planetys arall y’n ebrenn ynwedh. Yow yw yn soth an ebrenn a-dro dhe dheg eur gorthugherweyth dhe dhalleth mis-Gortheren ha nebes a-varra diwettha y’n mis. Yth yw yn rannneves Libra, ha nyns yw ev pur ughel y’n ebrenn. Sadorn yw gweladow ynwedh, le splann ha diwettha y’n nos, isel y’n ebrenn yn rannneves Sagittarius. Orth kynsa mis-Gortheren, Sadorn o y’n soth a-dro dhe unn eur myttinweyth. Mes drefenn y dheklinyans yw pell dhe’n soth, a-dro dhe -22.5 a dhegreow, nyns yw ughel yn ebrenn diworth omma y’n hanter-bys north.
Meurth yw planet pur splann an hav ma. Mes soweth nyns yw Meurth pur ughel yn ebrenn nyneyl. Dhe dhiwedh mis-Metheven, y splannder o -2.2, an keth ha Yow, hag a wrug sevi dhe 23:37 ha bos ughella dhe 03:39. 15ves mis-Gortheren, y splannder yw -2.6 ha sevel dhe 22:45 ha bos ughella dhe 02:37 y’n myttin. An dydh pan hwra Meurth an splanna drefenn y bos an mohya ogas dhe’n norvys yn y resegva, yw 31a mis-Gortheren. War an jydh na, y splannder a vydh -2.8 ha sevel dhe 21:32 ha bos ughella dhe 01:13. Y’n termyn na, Meurth a vydh an tressa taklenn y’n ebrenn nos, wosa an loer ha Gwener.
Dell vydh usys, Yow yw splanna es Meurth, nyns yw yn fenowgh Meurth dhe gavoes moy a splannder es Yow, mes dhe diwedh mis-Gortheren yth yw. An reson yw dhe diwedh mis-Gortheren ma, Meurth yw y moyha ogas dhe’n norvys. Resegva Meurth yw hirgylghek, ha resegva an norvys yw ogas dhe gylgh. Drefenn an norvys yw nes dhe’n howl, an norvys a wra mos a-dro uskissa, ow kowlwul resegva yn 365 a dhydhyow. Meurth yw pella, hag ev a wra kowlwul resegva yn 687 a dhydhyow. Ytho, traweythyow an norvys a dremena dres Meurth. Henn a hwarvos pub 780 a dydhyow.
 |
| Delinyans diworth Mirva Steronieth Kenedhlethel Nihon |
Pan vydh planet a-dal dhe’n howl y’n ebrenn, henn yw enebieth, hag an planet yw gweladow yn kres an nos. Drefenn an planet yw an moyha ogas yn y resegva dhe’n norvys, ev yw an prys y moyha splannder. Nyns yw pub enebieth Meurth par drefenn y eskresekter. Mars yw Meurth ogas dhe’n howl yn y resegva pan hwra an norvys y dremena, an pellder yw le, ha Meurth a dhiskwedh brassa ha splanna es dell vydh usys. An termyn ma, Meurth a wra bos 35.8 milvil a mildiryow, po 57.6 milvil a gilometrow a’n norvys dhe 31ves Gortheren.
 |
| Imaj diworth LacailleOz |
War eneb Meurth, yma tewedh doust bras y’n termyn ma. Onan an gwandrellyow robotek war Meurth, ‘Opportunity’ yw yn mysk an tewedh, ha nyns yw possybl an wandrell oberi drefenn nag eus howlsplann dh’y nerthhe. Dell waytyav, y fydh sinell klywys diworto arta. https://mars.nasa.gov/news/8348/opportunity-hunkers-down-during-dust-storm/
Yma towlenn dhe NASA danvonn tro-askell dhe Meurth. Henn a wrussa bos kamm kynsa nowydh dhe dhenseth, drefenn na veu nevra jynn-nija war bys arall bythkweth. Gans an efanvos Mars 2020, y fydh tro-askell vyghan, ogas dhe 1.8 kilogram, braster kepar ha ‘pel medhel’ (ynter pel tennis ha peldroes) gans lownyow gevell kontrarosellek a wra trelya 3000 tro pub mynysenn. Henn yw degplek kevradh rosella tro-askell war an norvys, drefenn bos an ayrgylgh war Meurth tanowa. https://www.nasa.gov/press-release/mars-helicopter-to-fly-on-nasa-s-next-red-planet-rover-mission https://youtu.be/oOMQOqKRWjU
An efanvos Nihonek Hayabusa 2 a wra neshe an planetik Ryugu. Ev a wrug kemmer nebes skeusennow anodho seulabrys, hag an towlenn yw dhe besya y neshe ha tira yn mis-Gwynngala po mis-Hedra, kemmer sampel anodho ha’y dehweles dhe’n norvys yn mis-Kevardhu 2020.
An loerell Sentinel 5-P esa lonchys warlyna, usi ow mires orth an norvys dhe dhiskwedh myns a nebes gassow yn agan ayrgylgh, dre spektrometer golow a-wel ha golow isrudh. Y fydh usadow dhe vires orth defolans ayr, ow komprehendya karbon monoksid, oxsids nitrogen, sulfur dioksid ha methan. https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-44550091
https://www.esa.int/spaceinvideos/Videos/2018/06/Copernicus_highlights
 |
| Karbon monoksid yn Asia |
http://www.esa.int/Our_Activities/Observing_the_Earth/Copernicus/Sentinel-5P/Copernicus_Sentinel-5P_releases_first_data