Ebron y'n Nos - mis-Est 2019
Tags: MoonEbrenn y'n Nossaturnjupiterkernewekastronomyclimate change10 Aug 2019 - MawKernewek
This is a transcript for the August 2019 'Ebron y'n Nos' piece I prepared for Radyo An Gernewegva, broadcast in #444.
Ebron y’n Nos – mis-Est 2019
Dydh da.
My a wre kewsel a-dro dhe’n loor yn mis-Gortheren, mes my a ankovas neppyth. Yma hwithrell gwrys gans Eynda “Chandrayaan-2” ow mos dhe’n loor.
 |
| An hwithrell Chandrayaan-2 kyns lonch. Imaj: ISRO |
 |
| Gwelesheans an lester efanvos Chandrayaan-2 yn resegva a-dro dhe'n loor. Imaj: ISRO |
Yth esa an lonch an 22a mis-Gortheren dhyworth Kresen Efanvos Satish Dhawan, Sriharkota, Eynda.
An lester efander a wra entra resegva a-dro dhe’n loor a-dro dhe 20ves mis-Est hag an tirell a wra tira war an loor yn mis-Gwynngala. Yma gwrandryell henwys Pragyan gensi. An dowlenn yw dhe dira ogas dhe aghel dyghow an loor, ha gwaytys yw dhe’n tirell ha’n gwandrell durya rag 14 dydh, neb yw unn dydh war an loor. An hwithrell y honan a wra pesya yn resegva a-dro dhe’n loor, ha gwaytys yw hi dhe oberi rag bledhen.
Yth esa an loor nowydh 1a mis-Est, kynsa kwartron 7ves mis-Est, loor leun 15ves mis-Est, kwartron diwettha 23a mis-Est ha loor nowydh arta 30ves mis-Est.
Yma an kowas ster kodha Perseid an mis ma, an ughella niver anedha dhe’n 12ves mis-Est. Yma an loor y’n ebron an bledhen ma, mes possybl hwath dhe weles nebes sterennow kodha.
Yma Yow ha Sadorn hwath gweladow y’n soth wosa howlsedhes, isel yn rannevesow Scorpius ha Saggitarius.
Yma Neptun yn ranneves Aquarius, orth y enebieth dhe’n degves mis-Gwynngala, mes nyns yw gweladow dhe’n lagas nooth drefenn y vos re bell dhyworthyn. Y vraster yw 7.8, le splann ages an gwanna ster a yllyn ni gweles a-dro dhe vraster 6 yn ebron tewl. Yth yw possybl dh’y weles dre dhewweler po pellweler byghan gans mappa dh’y dhismygi dhyworth sterennow, yma gwiasva www.heavens-above.compo medhelweyth hep kost Cartes du Cielhttps://www.ap-i.net/skychart/en/startda rakhenna. Hemm yw an planet a wrug an steronydh kernewek John Couch Adams dargana dre an movyans Ouranos tennys gans an planet anwelys.
Mergher yw gweladow yn bora, yn Est-North-Est kyns an howldrevel. Y’n mis ma, Mergher a wra sevel a-dro dhe unn our kyns an howl. Rag ensampel, dhe’n 15ves mis-Est, Mergher a sevel orth hanter wosa peswar ha’n howl a sevel eth mynysenn wosa hwegh. Dhe’n unnegves warn ugens mis-Est, Mergher a sevel dhe seyth mynysenn wosa hwegh eur ha’n howl dewdhek mynysenn warn ugens wosa hwegh. Mergher a wra mos a-dryv dhe’n howl dhe’n peswora mis-Gwynngala, neppyth gelwys “superior conjunction” gans steronydhyon – a yll bos “unyans gwarthav” yn kernewek. Mar kwra Mergher po Gwener mos ynter an howl ha’n norvys, henn yw “inferior conjunction” po “unyans isella”.
 |
| Dhyworth an medhelweyth Cartes du Ciel |
 |
| Dhyworth an medhelweyth Cartes du Ciel |
 |
| Dhyworth an medhelweyth Cartes du Ciel |
Yn mis-Gortheren yth esa nebes dydhyow pooth y’n Breten Veur hag Europ. Yth esa tempredh 38.7 C kovskrifys yn Kargront, ha tempredhow an ughella bythkweth kovskrifys yn nebes gwlasow erell yn Europ. An bern ayr tomm a wrug mos dhe’n Arktek, hag meur a rew yn Ynys Las a wra teudhi.
 |
| Bern ayr tomm dhe Europ. Dhyworth nsidc.org/greenland-today/2019/08/europes-warm-air-spikes-greenland-melting-to-record-levels |
 |
| Yma moy a rew ow teudhi yn Ynys Las es bledhenyow kyns. Dhyworth nsidc.org/greenland-today/2019/08/europes-warm-air-spikes-greenland-melting-to-record-levels |
Lorellow yw posek rag mires orth an effeythow chanj an hin, hag an hav ma, yma tanow koswik yn lies le, y’ga mysk Portyngal ha Russi hag Alaska.
 |
| Tanow koswik yn Russi ha kommol mog euthyk bras. Dhyworth https://www.esa.int/spaceinimages/Images/2019/07/Siberian_wildfires |
Bys nessa prys,
Davydh Trethewey