Ebron y'n Nos - Nadelik 2020

This is a transcript for the second 'Ebron y'n Nos' piece I prepared for Radyo an Gernewegva in December, broadcast in #515 and #516.

Nadelik Lowen!

Yma Yow ha Sadorn ow nesa y'n ebron an mis ma, ha dhe'n 21a mis-Kevardhu i a wra nesa mar ogas ha 6 arkmynysen, henn yw saw degves rann a dhegre, po pympes rann myns y'n ebron an loor.

An diwettha termyn pan hwrug Yow ha Sadorn nesa moy ogas y'n ebron o yn 1623, ha nag o gweladow drefenn aga bos re ogas dhe'n howl, ha'n diwettha termyn gweladow o yn 1226. Byttegyns, yma unyans neb sort ynter Yow ha Sadorn pub ugens bledhen. Yow a resa a-dro dhe'n howl yn dewdhek bledhen, ha Sadorn a resa a-dro yn tamm le es deg bledhen warn ugens. Ytho, ogas ha pub ugens bledhen, yma an Norvys, Yow ha Sadorn yn unn linenn. Resegvaow an planetys yw nebes ynklinys, hag ytho, nyns yw unyans Yow ha Sadorn poran hag nyns yw pupprys an keth dell welyn ni y'n ebron.

Unyans planetek ynter Yow ha Sadorn yw onan an tybyansow profys rag an steren Bethlehem, a wrug herwydh an Bibel ledya an Tus Fur a'n Est dhe Yesu. Yth esa sterorieth posek yn termynow na, hag unyans Yow ha Sadorn a yllsa bos tybys avel neppyth dhe les, yth esa unyans anedha yn 6 KK, hag unyans Yow ha Gwener ha'n steren Regulus yn ranneves Leo yn 2 KK. Tybyansow erell profys yw nova po gornova, po komet bras.

Yow ha Sadorn yw yn ranneves Sagittarius, hag ymons i isel yn ebron soth-west wosa howlsedhes.

Yma nowodhow yeyn yn bys sterenieth, an mirva radyo Arecibo a wra bos deges awos damaj dhodho. An mirva Arecibo yw yn Puerto Rico, hag yw lester radyo yn pans topografek naturel, 305 a vetrow y vraster. An pellweler radyo ma o kowlwrys yn 1963 hag o an brassa pellweler radyo unnlester bys dhe 2016 pan veu an Pellweler Pelyek Aswa Pymp Kans Meter gwrys yn China. Erthygel gans Wired a-dro dhe dhamaj dhe Arecibo. Erthygel gans Pennskol Florida Kres

Yn mis-Est funenn a-vann an pellweler a dorras ha gul damaj dhe'n lester, ha funenn arall a dorras yn mis-Du. An fundyans godhonieth kenedhlek an Statys Unys a wra oberi an pellweler a erviras dhe'y dhiswul. Kyns henna, dhe Dhy' Kalan mis-Kevardhu, funennow erell a fyllis ha'n bynk degemmerell a godhis y'n lester.

Mar ny vo possybl daswul an pellweler ma, koll meur dhe sterenieth yw.

Yn mis-Du yth esa an lester efanvos Chinek Chang'e 5 lonchys dhe'n loor. An ragdres yw dhe tira war enep an loor ha dehweles sampel an dor lorek dhe'n norvys.

Sewenus o an tirans dhe'n 1a mis-Kevardhu, hag ynwedh kuntellans an sampel. An dowlenn o dhe guntell ogas ha 2 kilogramm a garregi lorek gans lo-balas hag ynwedh dre dardhell dhe denna sampel a bys dhe 2 meter yn-dann an dor.

Erthygel gans Spaceflight Now a-dro dhe Chang'e 5<

Dhe'n 3a mis-Kevardhu lester yskynnans a lonchyas a'n loor gans an sampel, ha res o dhe junya gans an resegvell Chang'e 5. Henn o sewenus ynwedh, an kynsa junyans dew lester efanvos robotek yn resegva a-dro dhe'n loor, ha'n kynsa yskynnans a'n loor a-ban Luna 24 yn 1976. Wosa hemma, an lester efanvos a wra gasa resegva an loor 13ves mis-Kevardhu ha tira an sampel yn Mongoli Nes dhe'n 16ves mis-Kevardhu.

Erthygel gans Spaceflight Now a-dro dhe lonchyans an lester sampel diworth an loor.Erthygel a-dro dhe junyans an lester sampel gans resegvell Chang'e 5

An dehwelans sampel gans an ragdres Nihonek Hayabusa 2 re sewenas. An lester efanvos ma a vysytyas an planetik Ryugu ha tenna sampel, ha'y dehweles dhe'n norvys. An kapsul gans an sampel a diras yn Ostrali ogas ha Woomera dhe'n 5ves mis-Kevardhu.

Bledhen nowedh da dhywgh hwi a-barth 2021!